पोखरा ।
गण्डकी प्रदेशको राजधानी सहर पोखरामा पहिलो पटक विद्युतीय शवदाह गृह निर्माण भएको छ । सहरी विकास मन्त्रालयले पोखरा–१०, रामघाटमै शवदाह गृह बनाएको हो । रामघाट र सँगै रहेको शक्तिघाटमा हिन्दु र बौद्ध धर्मावलम्बीका अन्तिम संस्कार स्थल छन् ।

गएको भदौ दोस्रो साता निर्माण सकिएको शवदाह गृहको शुक्रबार परीक्षणसमेत भइसकेको छ । शुक्रबार दुई शवलाई करिब ४५ मिनेटमा जलाइएको हो । एक महिना जति परीक्षणका रुपमा शव दहन गरिसकेपछि शवदाह गृह पोखरा महानगरलाई हस्तान्तरण गर्ने तयारी छ । संघीय आयोजना कार्यान्वयन इकाइ कास्कीका इन्जिनियर सुरज पौडेलले शव दहनमा खटिने जनशक्तिलाई तालिम दिनुपर्ने जनाउँदै चाडै हस्तान्तरण गरिने बताए । ‘शवदाह गृह बनेको जग्गा महानगरको हो । निर्माण सकिएको छ । परीक्षण सकिनेबित्तिकै हस्तान्तरण गर्छाैं,’ पौडेलले भने ।

रामघाट, शक्तिघाट, मदौरेघाट, सीतापाइला घाट जस्ता सेती किनारका घाटमा शव दहन गर्ने गरिएको छ । शान्तिघाटमा बिजुली र दाउरा दुवै प्रयोग हुने शवदाह गृह पोखरा महानगरपालिकाले बनाएको थियो । निजी बैंकसँगको सहकार्यमा निर्मित त्यो शवदाह गृहमा दाहसंस्कार गर्दा परम्परागत तरिकाभन्दा थोरै दाउरा प्रयोग हुन्थ्यो । अहिले त्यो शवदाह गृहसमेत बन्द छ ।

लास जलाउनुअघिका संस्कारसमेत गर्न मिल्ने गरी घाटनजिकै सवा १४ करोडमा विद्युतीय शवदाह गृह बनेको हो

महानगर प्रमुख धनराज आचार्यले युगको आवश्यकता अनुरुप विद्युतीय शवदाह गृह बनेको उल्लेख गरे । महानगरलाई हस्तान्तरण भइसकेपछि जनशक्ति व्यवस्थापनसहित उचित तवरले यसको सञ्चालन गरिने प्रतिवद्धता उनले जनाए ।
रामघाटमा शव दाहनलाई व्यवस्थित गर्ने उद्देश्यले १४ करोड १३ लाख ५० हजार तीन सय ६७ रुपैयाँ लागतमा आधुनिक शवदाह गृह निर्माण भएको हो । भवनभित्र शव दहन गर्ने ३ मेसिन राख्ने स्थान ठाउँ भए पनि अहिले दुई मेसिन राखिएका छन् । शवदाह गृह १० रोपनीमा फैलिएको छ ।

शवदाह गृहभित्र अन्तिम श्रद्धाञ्जली दिने स्थानसमेत छ । फराकिलो भवनको परिसरभित्रै हिन्दू धर्मावलम्बीहरुका लागि मन्दिर र बौद्ध धर्मावलम्बीहरुका लागि गुम्बा निर्माण गरिएको छ । निर्माण कम्पनी सिनर्जी विल्डर्स प्रालिका प्रोजेक्ट म्यानेजर ईन्द्र खनालले कम्तीमा ४५ मिनेटदेखि बढीमा १ घन्टाभित्र एउटा मेसिनले एउटा शव दहन गर्ने जानकारी दिए ।

शव दहनबाट उत्पादन हुने ताप र धूँवा भवनपछि प्रशोधन गरी ३० मिटर अग्लो चिम्नीमार्फत् बाहिर पठाउने व्यवस्था छ । शव दहन गर्दा शवदाह गृह र आसपासमा समेत गन्ध नआउने र धूँवासमेत नदेखिने निर्माण कम्पनीको दाबी छ ।

पहिला आउने १० वटा शवमा लाग्ने खर्च हिसाब गरी दहनको मूल्यबारे सुझाव दिने निर्माण कम्पनीको तयारी छ । शवदाह गृह सञ्चालनका लागि एक सिफ्टमा च४ जना आवश्यक पर्छ । भारतमा बनेका शवदहन गर्ने मेसिनको १ वर्ष वारेन्टी छ । उचित तवरले सञ्चालन गरे सात÷आठ वर्ष यी मेसिनले राम्ररी काम गर्ने प्रोजेक्ट म्यानेजर खनालले बताए ।

०७३ मा शवदाह गृह निर्माणका लागि ठेक्का सम्झौता भए पनि स्थानीयको विरोध, कोभिड महामारीका कारण कामअघि बढ्न सकेको थिएन । सर्वाेच्चले निर्माण नरोक्न आदेश दिएपछि ०७८ असोजबाट काम सुरु भएको थियो । दुई वर्षम काम सक्नुपर्ने सम्झौता भए पनि कानुनी झमेला र स्थानीयको अवरोधले सात वर्षमा निर्माण सकिएको हो ।

पोखराको सेती नदीका विभिन्न घाटमा दाहसंस्कार हुँदै आएको छ । तर परम्परात शैलीबाट दाउराले शव जलाउने घाटहरु पनि व्यवस्थित छैनन् । परम्परागत रुपमा एक जनाको दाहसंस्कार गर्दा ३ सय केजीभन्दा बढी दाउरा लाग्छ ।