विद्यार्थी जीवन एक व्यक्तिको जीवनमा निर्णायक समय हो, जसले उसलाई भविष्यमा कस्तो प्रकारको व्यक्ति बन्नेछ भन्ने कुरा निर्धारण गर्छ । यस समयमा प्राप्त शिक्षा, अनुशासन, र संस्कारले विद्यार्थीलाई एक सफल र जिम्मेवार नागरिक बनाउन महत्वपूर्ण भूमिका खेल्छ ।

तर, पछिल्लो समय धेरै विद्यार्थीहरूमा पढाइ, अनुशासन, र संस्कारमा कमी आएको देखिन्छ, जसले दीर्घकालीन रूपमा देशको प्रगति र विकासमा असर पार्न सक्छ । यस समस्याको मुख्य कारणहरू परिवारको लापरबाही, विद्यालयको भरमा मात्र छोड्नु, र यसबाट देशमा दक्ष जनशक्तिको कमी हुनु हो ।

पढाइ र अनुशासनको महत्व
पढाइ र अनुशासन विद्यार्थीहरूको जीवनका आधारभूत तत्व हुन् । शिक्षा व्यक्ति विशेषको दिमागलाई तेज बनाउने माध्यम हो, भने अनुशासन जीवनलाई व्यवस्थित र मर्यादित बनाउने आधार हो । जब विद्यार्थीहरू पढाइमा ध्यान दिन्छन् र अनुशासनको पालना गर्छन्, उनीहरूमा आत्मविश्वास, कर्तव्यपरायणता, र समाजप्रति उत्तरदायित्वको भावना विकसित हुन्छ । तर, जब पढाइ र अनुशासनमा कमी आउँछ, विद्यार्थीहरूलाई आफ्नो लक्ष्य हासिल गर्न कठिन हुन्छ, जसले गर्दा उनीहरूको जीवन असफलतासँग जुध्नुपर्ने स्थिति आउन सक्छ ।

परिवारको लापरबाही
विद्यार्थीहरूको पढाइ र अनुशासनमा कमीको एक प्रमुख कारण परिवारको लापरबाही हो । परिवारको भूमिकालाई महत्व नदिनु, बच्चाको अध्ययनप्रति रुचि नदेखाउनु, र उनीहरूको अनुशासनमा ध्यान नदिनु जस्ता लापरबाहीहरूले विद्यार्थीहरूको भविष्यलाई प्रत्यक्ष रूपमा प्रभावित गर्छ । परिवारको सही मार्गदर्शन, प्रेरणा, र समर्थनबिना विद्यार्थीहरू शैक्षिक यात्रामा असफल हुन सक्छन् ।

बच्चाहरूमा संस्कार र अनुशासनको बिजारोपण गर्ने जिम्मेवारी परिवारको हो

Advertisement

बच्चाहरूका लागि परिवार पहिलो गुरु हो, र उनीहरूमा संस्कार र अनुशासनको बिजारोपण गर्ने जिम्मेवारी परिवारको हो । जब परिवारले यसलाई बेवास्ता गर्छ, बच्चाहरूमा गलत प्रवृत्ति विकसित हुन सक्छ, जसले उनीहरूको शैक्षिक प्रगति र व्यवहारलाई नकारात्मक रूपमा प्रभावित गर्छ ।

विद्यालयको भूमिका
परिवारको लापरबाहीको साथसाथै, विद्यालयको भरमा मात्र विद्यार्थीको भविष्य छोड्नु पनि यो समस्याको अर्को कारण हो । विद्यालयहरूले विद्यार्थीहरूको शिक्षामा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्नुपर्छ । तर, विद्यालयले मात्र शैक्षिक जिम्मेवारी पूरा गरेर विद्यार्थीको समग्र विकास गर्न सक्दैन । शिक्षाको साथसाथै, विद्यालयहरूले विद्यार्थीहरूको नैतिकता, अनुशासन, र व्यावहारिक सीपहरूको विकासमा ध्यान दिनु आवश्यक छ । यदि विद्यालयले यी पक्षहरूमा ध्यान दिन सकेन भने, विद्यार्थीहरूमा पढाइ र अनुशासनमा कमी आउन सक्छ ।

दक्ष जनशक्तिको कमी
विद्यार्थीहरूको पढाइ र अनुशासनमा कमी हुनुको प्रत्यक्ष असर देशको भविष्यमा देख्न सकिन्छ । जब विद्यार्थीहरूमा यी पक्षहरूमा कमी हुन्छ, उनीहरू भविष्यमा दक्ष जनशक्ति बन्न सक्दैनन् । दक्ष जनशक्तिको कमीले देशको आर्थिक, सामाजिक, र प्राविधिक विकासमा अवरोध सिर्जना गर्छ । देशलाई आवश्यक पर्ने दक्ष जनशक्ति उत्पादन गर्न असफल हुनु भनेको राष्ट्रको विकासको गति सुस्त हुनु हो । प्रतिस्पर्धात्मक विश्वमा, योग्य र दक्ष जनशक्ति बिना देशले समृद्धि हासिल गर्न सक्दैन ।

समाधान र सुझावहरू
विद्यार्थीहरूको पढाइ र अनुशासनमा कमी हटाउन परिवार, विद्यालय, र समाजले संयुक्त प्रयास गर्न आवश्यक छ । परिवारले बच्चाको अध्ययनमा रुचि देखाउनुका साथै उनीहरूको अनुशासन र संस्कारमा पनि ध्यान दिनुपर्छ । विद्यालयहरूले पनि आफ्नो जिम्मेवारीलाई गम्भीरतासाथ लिँदै विद्यार्थीहरूको सम्पूर्ण विकासमा ध्यान दिनुपर्छ । साथै, सरकार र सामाजिक संस्थाहरूले शिक्षाको गुणस्तर सुधार गर्न र दक्ष जनशक्ति निर्माण गर्न विभिन्न कार्यक्रमहरू लागु गर्नुपर्छ ।

निष्कर्ष
विद्यार्थीहरूमा पढाइ, अनुशासन, र संस्कारको कमीको असर लामो समयसम्म देशको भविष्यमा पर्छ । परिवार, विद्यालय, र समाजको सन्तुलित र सशक्त प्रयासले मात्र विद्यार्थीहरूको सम्पूर्ण विकास सम्भव छ । गुणस्तरीय शिक्षा र सही मार्गदर्शनले मात्र योग्य र दक्ष जनशक्तिको निर्माण गर्न सकिन्छ, जसले राष्ट्रको विकासलाई गति दिन्छ ।

देवकोटा अञ्जुली आवासीय मावि, पोखरा १, टुँडिखेलका शिक्षक हुन् ।