काठमाडौँ । शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्री महाविर पुनले राष्ट्रिय विज्ञान तथा प्रविधि प्रतिष्ठान (नास्ट), शिक्षा तथा मानव स्रोत विकास केन्द्र र पाठ्यक्रम विकास केन्द्रमा बुधबार क्रमशः दुईदेखि तीन घण्टासम्मका विस्तृत छलफल र अनुगमन गरी ठोस निर्देशन दिएका छन् । उनले तीनै संस्थामा अध्ययन, अनुसन्धान र सुधारका विषयमा तत्काल कार्ययोजना तयार गर्न निर्देशन दिएका हुन् ।

सबैभन्दा पहिला नास्टमा करिब दुई घण्टा समय बिताउँदै मन्त्री पुनले त्यहाँका प्रयोगशाला र भवनहरू अवलोकन गरे । उनले ३७ करोड रुपैयाँको वार्षिक बजेटमध्ये २७ करोड प्रशासनिक खर्च र १० करोड अनुसन्धान तथा नवप्रवर्तनका लागि छुट्याइएको जानकारी पाएको बताए । पुनले नास्टका कर्मचारी र अनुसन्धानकर्मीहरूलाई एक साताभित्रै ‘नास्टलाई उच्चकोटीको अनुसन्धान केन्द्र कसरी बनाउने भन्ने सुझाव दिन’ निर्देशन दिएका छन् । उनले भने, ‘भवन र ल्याबहरू उच्चस्तरका छन्, त्यसअनुसारको काम पनि हुनुपर्छ । भवन जति भव्य छन्, त्यति नै गुणस्तरीय अनुसन्धानका परिणाम पनि देखिनुपर्छ ।’

त्यसपछि उनी शिक्षा तथा मानव स्रोत विकास केन्द्र पुगे । सो केन्द्रमा करिब तीन घण्टा छलफल गर्दै उनले शिक्षकहरूको दरबन्दी मिलान, विद्यार्थी संख्या अत्यन्त न्यून भएका विद्यालयहरू गाभ्ने (मर्ज) प्रक्रिया, योग्य र सक्षम प्रधानाध्यापकको नियुक्तिका लागि देशभर लागू हुने कार्यविधि बनाउन निर्देशन दिए । उनले अनलाइन सिकाइलाई प्रभावकारी बनाउन ‘डिजिटल शैक्षिक सामग्री निर्माण’ मा जोड दिन समेत निर्देशन दिएका छन् ।

शिक्षा प्रणालीलाई आधुनिक र प्रविधिमैत्री बनाउनका लागि मन्त्री पुनले भने, ‘अब विद्यालयमा सूचना प्रविधिको प्रयोग अनिवार्य छ । शिक्षक तालिम र विद्यार्थी सिकाइ दुवैलाई डिजिटल माध्यमसँग जोड्नुपर्छ ।’

त्यसपछि पाठ्यक्रम विकास केन्द्रमा दुई घण्टा छलफल गर्दै मन्त्री पुनले सामुदायिक र संस्थागत विद्यालयका पाठ्यक्रम विकासलाई ‘गम्भीर र समयमै सम्पन्न गर्नुपर्ने’ बताए । उनले पाठ्यक्रम परिमार्जन र अद्यावधिकमा ढिलाइ नगर्न र मातृभाषाका पाठ्यपुस्तक विकासमा सहयोग गर्न निर्देशन दिए ।

त्यसैगरी पाठ्यपुस्तकमा नैतिक शिक्षा, व्यावहारिक सीप, इतिहास र संविधानसम्बन्धी ज्ञानलाई उच्च प्राथमिकतामा राख्नुपर्नेमा जोड दिँदै उनले भने, ‘पाठ्यपुस्तकले विद्यार्थीमा सोच्ने, बुझ्ने र जिम्मेवार नागरिक बन्ने क्षमता विकास गर्नुपर्छ ।’

मन्त्री पुनले आगामी शैक्षिक सत्रदेखि कक्षा ९ र १० मा कम्प्युटर विषयलाई १०० पूर्णाङ्कको अनिवार्य विषयका रूपमा लागू गर्न लागिएको जानकारी दिँदै त्यसका लागि पाठ्यक्रम तत्काल तयार गर्न निर्देशन दिए ।

तीनै संस्थामा भएको छलफलमा मन्त्री पुनले नीतिगत निर्णय मात्रै होइन, व्यवहारिक सुधारमा जोड दिए । उनले भने, ‘हामीसँग भौतिक पूर्वाधार छ, अब त्यसअनुसारको परिणाम देखाउन सक्नुपर्छ । अनुसन्धान र शिक्षा सुधार दुवै क्षेत्रमा अब गफ होइन, कार्यान्वयनको समय आएको छ ।’