सेप्टेम्बर ८–९, २०२५ को दुई दिने जेन–जी आन्दोलनले नेपाल दसकौंदेखि सत्ताको रसस्वादन गरिरहेका नेताहरूलाई सत्ताच्युत गराउँदै अन्तरिम सरकार गठन गर्न सफल भएको छ । पितृसत्तात्मक समाजमा इतिहासलाई चिर्दै यही अन्दोलनले पहिलो महिला प्रधानमन्त्री सुशीला कार्कीको नियुक्तिका लागि मार्ग प्रशस्त गरिदियो । जेन–जी स्वतन्त्र सोच र डिजिटल सञ्जालसँग हुर्किएका छन्, पुराना राजनीतिक दल वा नेताहरूको नियन्त्रणमा छैनन् । उनीहरूले नेपाललाई युवा सोच केन्द्रित राष्ट्रको रूपमा रूपान्तरण गर्ने प्रयास सुरु गरेका छन्, तर नयाँ प्रणाली निर्माणका चुनौती अझै गम्भीर छन् ।

जनस्तरमा आवाज उठेजस्तै भ्रष्ट भनिएका नेताहरुको सम्पति छानबिन गरी कारवाही गर्नु, छरितो संसदसहित प्रत्यक्ष कार्यकारी राष्ट्रपतिको व्यवस्था तत्काल यो सरकारले गर्न सक्ने अवस्था रहँदैन । फागुन २१ मा हुने निर्वाचनबाट आवश्यकता अनुसार सिट संख्या पु¥याएर मात्र आउने संसदले संविधान संशोधन गर्न सक्छ । तर यहाँ त आजको भोलि नै नेताहरुलाई जेल कोच्नुपर्छ भन्ने आवाज जनस्तरबाट आइनै रहेका छन् । जुन यो सरकारको म्यान्डेडमा छैन ।

विगतका क्रान्तिहरूले पूर्ण लक्ष्य हासिल नगरेको ऐतिहासिक पाठ जेन–जीका लागि चेतावनी हो । मुलुकमा धेरपटक क्रान्ति भए व्यवस्था परिवर्तन भए । तर उही पुरानै दल, उही कर्मचारी तन्त्र, उही कार्यशैलीका कारण नागरिकतले परिवर्तनको अनुभूति गर्न पाएनन् । अझै पनि पुराना भनिएका दलका उनै विवादित नेताहरुले खरानीको भुंग्रोबाट टाउको उठाउन छाडेका छैनन् । तसर्थ अझै पनि भ्रष्ट यथास्थितिवादी शक्ति संरचनाले आफ्नो प्रभुत्व कायम राख्ने सम्भावना छ, त्यसैले जवाफदेहिता सुनिश्चित गर्नु र दीर्घकालीन रणनीति बनाउन आवश्यक छ ।

अन्तरिम सरकारसँगको सन्तुलन, सेना–प्रहरी–न्याय प्रणालीसँगको तालमेल र भ्रष्टाचार नियन्त्रण नै अबको मुख्य चुनौती हुन् । सडक र अनलाइन अभियानलाई शान्तिपूर्ण तर प्रभावकारी बनाइ राख्नुपर्नेछ, र आन्दोलनको उद्देश्य स्पष्ट र संवैधानिक भाषामा व्यक्त गर्नुपर्नेछ । नेपालमा पुराना राजनीतिक दलहरु मात्र समस्याको केन्द्रबिन्दु हो भन्ने होइन । पुरातन शैलीको कर्मचारी तन्त्र पनि समस्याको मूल जड हो । परिणाममुखी भन्दा पनि प्रक्रियामुखी कर्मचारीतन्त्रले जुनसुकै शासन व्यवस्थालाई पनि सफल हुन दिँदैन ।

यी सबै समस्याहरु विस्तारै पार लगाउनु जेनजी आन्दोलनको मुख्य तत्व हो । हिंसा, हत्या वा सार्वजनिक सम्पत्ति क्षति आन्दोलनको औचित्य हुन सक्दैन । निर्दोषको सुरक्षासहित कानुनको शासन सुनिश्चित गर्नु जेन–जीको प्राथमिकता हुनुपर्छ । जेन–जीको नयाँ राजनीतिक शक्ति नवप्रवर्तन, डिजिटल पहुँच र जागरुकता मार्फत पुराना संरचनामा चुनौती प्रस्तुत गर्न सक्षम छ । उनीहरूले लोकतन्त्र, कानुनको शासन र सामाजिक न्यायको मूल्यलाई सुदृढ गर्दै दिगो परिवर्तनको मार्ग तय गर्नुपर्छ । यसका लागि आवधिक निर्वाचन नै अन्तिम विकल्प हो । वर्तमान संविधानको रक्षार्थ राष्ट्रपति चालेको कदम स्वीकार्दै समयमै निर्वाचन सम्पन्न गराउनु आन्दोलनरत पक्ष, राजनीति दलका साथै सम्पूर्ण मुलुकवासीको कर्तव्य हो ।