नेपालमा हालै भएको जेन जी आन्दोलनले राजनीतिमा मात्र होइन, समाजका हरेक क्षेत्रमा नयाँ मोड लिएको चोक–चोकका चियापसलमा चर्चा छ । यस आन्दोलनको उद्देश्य स्थापित गर्नु नै मुख्य एजेन्डा रहेको सन्दर्भमा जेन जी उमेर समूहको वर्तमान अवस्थामा सहकार्य र समन्वयको व्यापक खाँचो रहेको छ ।

देशको राजनीतिमा उथलपुथल भएर अन्तरिम सरकार गठन भएको छ र परम्परागत राजनीतिक दलहरु बाहिरिएका छन् । देश पुनर्निर्माणको अवस्थामा रहेको र नागरिकहरु सुशासन तथा शान्त वातावरणको खोजीमा रहेको यस असहज परिस्थितिमा हरेक क्षेत्रमा छाइरहेको निराशा चिर्न आजको तीव्र गतिमा बदलिँदो समाजमा पुस्तागत सहकार्य केवल विकल्प मात्र नभई अपरिहार्य आवश्यकता बनेको छ । समाज, उद्योग, प्रविधि, शिक्षा र सामाजिक अभियानका क्षेत्रहरुमा द्रुत परिवर्तन र चुनौतीपूर्ण परिस्थितिहरूले विभिन्न पुस्ताबीच सहयोग र समझदारीको महत्व झन् बढाएको छ । विशेषगरी जेन वाई र जेन जेड बीचको सहकार्यले मात्र दिगो विकास, नवप्रवर्तन र सामाजिक उत्तरदायित्व सुनिश्चित गर्न सक्दछ ।

जेन वाई, सन् १९८१ देखि १९९६ बीच जन्मिएका पुस्ता हुन् । उनीहरू कार्यक्षेत्रमा अनुभवमा धनी, दीर्घकालीन योजना र रणनीतिमा सक्षम, र व्यवस्थित व्यवस्थापनमा दक्ष हुन्छन् । परम्परागत नेतृत्व शैली, समस्या समाधानको अनुभव र निर्णय प्रक्रियामा उनीहरूको योगदान महत्वपूर्ण रहन्छ । जेन वाई प्रायः व्यावसायिक अनुशासन, टिम व्यवस्थापन र व्यक्तिगत उत्तरदायित्वमा बल दिने पुस्ता हो । उनीहरू स्थिरता, क्रमिक करियर प्रगति र दीर्घकालीन सुरक्षामा विश्वास गर्छन् । उनीहरूको जीवन योजना, धैर्य र जिम्मेवारीमा आधारित हुन्छ । जेन वाईले इमेल, मिटिङ्ग र औपचारिक संवादलाई प्राथमिकता दिन्छन् । उनीहरूले प्रविधिको विकासक्रम देखेका हुन् र काम तथा जीवनलाई छुट्टाछुट्टै राख्दै ‘वर्क–लाइफ ब्यालेन्स’ चाहन्छन् । मिलेनियलहरू पदोन्नति, तलब वृद्धि र स्थायित्वबाट प्रेरित हुन्छन् ।

त्यसैगरी, जेन जेड, सन् १९९७–२०१२ बीच जन्मिएका पुस्ता हुन् । यो पुस्ता डिजिटल प्रविधि, सामाजिक सञ्जाल, अनलाइन सञ्चार र नवप्रवर्तनमा अत्यन्त दक्ष छ । उनीहरू छिटो सिक्ने, नयाँ चुनौतीमा अनुकूल हुने र सिर्जनात्मक समाधान निकाल्ने क्षमतामा अग्रणी छन् । जेन जेडको विशेषता भनेको नवीन सोच, जोखिम स्वीकृति, र सामाजिक तथा वातावरणीय मुद्दामा संवेदनशीलता हो । उनीहरू स्वतन्त्रता, नवीनता र छिटो परिणाममा केन्द्रित हुन्छन् ।

उनीहरू जोखिम लिन सजिलो मान्छन् र परम्परागत ढाँचाभन्दा फरक तरिकाले काम गर्न रुचाउँछन् । जेन जेड छोटो सन्देश, भिडियो र सामाजिक सञ्जालबाट कुराकानी गर्न रुचाउँछन् । उनीहरू जन्मदेखि नै डिजिटल संसारमा हुर्किएको पुस्ता हो । जेन जेडका लागि काम र जीवन एउटै यात्रा हुन्, र उनीहरू लचिलो समय, स्वतन्त्रता र स्थानको स्वतन्त्रता प्राथमिकता दिन्छन् । जेन जेड अर्थपूर्ण, सामाजिक प्रभाव पार्ने र नवीन काममा आकर्षित हुन्छन् ।

आजको आवश्यकता अनुसार, दुवै पुस्ताबीच सहकार्य हुनु अत्यन्त महत्वपूर्ण छ । जेन वाईको अनुभव र व्यवस्थापन क्षमताले जेन जेडका नवीन विचारलाई सही दिशा दिन सक्छ भने जेन जेडका प्रविधि र डिजिटल दक्षताले ती विचारलाई छिटो र प्रभावकारी रूपमा कार्यान्वयन गर्न सक्छ । उदाहरणका लागि, व्यापारिक क्षेत्रमा जेन वाईले दीर्घकालीन रणनीति बनाउँदा, जेन जेडले डिजिटल मार्केटिङ्ग, सोसल मिडिया अभियान र नवप्रवर्तनकारी उत्पादन विकासमार्फत ती रणनीतिहरूलाई कार्यान्वयन गर्न सक्छ ।

सहकार्यले केवल कार्यस्थलमा नभई सामाजिक क्षेत्रमा पनि प्रभाव पार्छ

सहकार्यले केवल कार्यस्थलमा नभई सामाजिक क्षेत्रमा पनि प्रभाव पार्छ । जेन वाई र जेन जेडले संयुक्त रूपमा सामाजिक अभियान, शिक्षा, स्वास्थ्य र वातावरणीय पहलहरूमा योगदान पु¥याउँदा व्यापक प्रभाव देखिन्छ । जेन वाईको अनुभवले परियोजनाहरूलाई व्यवस्थित र लक्ष्यकेन्द्रित बनाउँछ भने जेन जेडको ऊर्जा र डिजिटल पहुँचले ती परियोजनाहरूलाई द्रुत गतिमा फैलाउन मद्दत गर्छ । यसले समाजमा सिर्जनात्मकता, उत्तरदायित्व र नवीनता बढाउँछ ।

दुवै पुस्ताबीचको सहकार्यको अर्को महत्वपूर्ण पक्ष भनेको ज्ञान हस्तान्तरण हो । जेन वाईले आफ्नो अनुभव र व्यावसायिक ज्ञान साझा गर्दा, जेन जेडले नयाँ प्रविधि, अनलाइन उपकरण र नवप्रवर्तनका उपायहरू प्रदान गर्छ । यसरी दुवै पुस्ताले एकअर्काको कमजोरी पूरक र बललाई थप सशक्त बनाउँछन् । यो प्रक्रिया केवल व्यक्तिगत विकासमा होइन, संस्थागत र सामाजिक विकासमा पनि योगदान पुर्‍याउँछ ।

पुस्तागत सहकार्यले केही चुनौतीहरू पनि उत्पन्न गर्न सक्छ । उदाहरणका लागि, कार्यशैली, प्राथमिकता र सोचमा भिन्नता हुने कारणले विवाद वा असहमति पैदा हुन सक्छ । जेन वाई प्रायः स्थायित्व र योजना बनाउनेमा विश्वास राख्छ भने जेन जेड परिवर्तन र नवप्रवर्तनमा बढी केन्द्रित हुन्छ । यस्तो अवस्था सहकार्यमा बाधक बन्न सक्छ । जेन वाई र जेन जेडबीचको फरक दृष्टिकोणले सहकार्यमा कहिलेकाहीँ ‘मिसअन्डरस्ट्यान्डिङ’ सिर्जना गर्छ । तर, खुला संवाद, पारस्परिक सम्मान र साझा लक्ष्य निर्धारण गरेर यी चुनौतीहरू सजिलै पार गर्न सकिन्छ । फरकपन कमजोरी होइन, शक्ति हो ।

यदि दुवै पुस्ताले एकअर्काको सोच, अनुभव र क्षमता सम्मान गरे भने, संयोजन असाधारण हुन सक्छ । जेन वाईको अनुभव र स्थायित्वले दिशा दिन्छ भने जेन जेडको नवीन सोच र ऊर्जा त्यो दिशालाई गतिमा लैजान सक्छ । सहकार्य सम्भव छ, यदि दुवैले बुझाइ, सिकाइ र परस्पर सम्मानको संस्कृतिमा विश्वास गरे । फरक सोच र कार्यशैलीले टकराव होइन, नयाँ अवसरको ढोका खोल्न सक्छ ।

आजको परिप्रेक्ष्यमा, जेन जेड र जेन वाईबीच सहकार्य केवल पेशागत सफलता वा संगठनात्मक विकासको लागि मात्र नभई सामाजिक दायित्व र नवप्रवर्तनको लागि पनि आधारशिला हो । उदाहरण स्वरूप, प्रविधि क्षेत्रका स्टार्टअपहरूले जेन वाईको अनुभव र व्यवस्थापन क्षमतासँगै जेन जेडको डिजिटल दक्षता र नवीनता संयोजन गर्दा अधिक सिर्जनात्मक र प्रतिस्पर्धात्मक उत्पादनहरू विकास गर्न सक्षम छन् । शिक्षा क्षेत्रमा पनि शिक्षक (जेन वाई) र विद्यार्थी (जेन जेड) बीच सहकार्यले केवल ज्ञान हस्तान्तरण मात्र होइन, सिर्जनात्मक सोच र सामाजिक उत्तरदायित्व पनि विकास गर्दछ ।

अन्ततः, दुवै पुस्ताबीचको सहकार्य भविष्यको समाजको आधारशिला हो । अनुभव र नवप्रवर्तनको सन्तुलनले मात्र द्रुत परिवर्तन, चुनौतीपूर्ण परिस्थितिको सामना र दिगो विकास सुनिश्चित गर्न सक्छ । जब जेन वाई र जेन जेडले आफ्नो विशेष क्षमताको उपयोग गर्दै एकअर्कालाई पूरक बनाउँछन्, तब मात्र सिर्जनात्मक, उत्तरदायी र समृद्ध समाज निर्माण सम्भव हुन्छ । आजको परिप्रेक्ष्यमा, यो सहकार्य केवल आवश्यकता नभई दिगो भविष्य निर्माण गर्ने अपरिहार्य उपाय हो ।