पोखरा । पत्रकारिताका सिद्धान्त र अभ्यासका बारेमा कक्षाकोठामा अध्ययन गरेका लेकसिटी कलेज एन्ड रिसर्च सेन्टरका विद्यार्थीले समाचारकक्ष अवलोकन गरेका छन् । स्नातक तह आमसञ्चार तथा पत्रकारिता विषय अध्ययनरत पहिलो र दोस्रो वर्षका विद्यार्थीले आइतबार ‘मिडिया भिजिट’ गरेका हुन् ।

उनीहरुले रेडियो अन्नपूर्ण, समाधान दैनिक, पब्लिक टेलिभिन र रोजिना अफसेट प्रेसको अवलोकन गरे । मिडिया र प्रेसको अहिलेको अवस्था, परिवर्तित परिवेशमा परम्परागत मिडियाले खेपेका चुनौती लगायत विषयमा उनीहरु जिज्ञाशा राखे ।

रेडियो अन्नपूर्णका स्टेसन म्यानेजर सञ्जय मल्लले २०५८ सालमा पोखरामा निजीस्तरबाट रेडियो खुल्दा र अहिलेको अवस्था धेरै फेरिएको अनुभव सुनाए । मनोरञ्जन र सूचनाको माध्यम कम भएका बेला नेपालमा एफएम रेडियोहरु खुलेको र अहिले प्रविधिको प्रयोग सँगै माध्यम पनि फेरिएको उनको भनाइ थियो । सशस्त्र द्वन्द्वको भुमरीमा रेडियो खुलेको भन्दै राजा ज्ञानेन्द्रको शासनकालमा रेडियो र सञ्चारमाध्यममाथिको हस्तक्षेप उनले स्मरण गरे । समाचारकक्षमा नेपाली सेना प्रवेश गरेर सम्पादकीय स्वतन्त्रतालाई कुल्चिएकोदेखि, भूकम्प, कोभिड महामारीसम्मका उथलपुथल भोगेको उनले सुनाए । अहिले प्रविधिको विकाससँगै विज्ञापन बजार साँघुरिँदा रेडियोसहित आमसञ्चार माध्यम मारमा परेको उनको भनाइ थियो ।

रेडियोपछि विद्यार्थी समाधान दैनिकमा पुगेका थिए । त्यहाँ उनीहरुले समाचार कक्षको अवलोकनका साथै समाचार उत्पादनदेखि ‘गेटकिपिङ’ का साथै सम्पादन र पृष्ठ संयोजनका बारेमा समेत जानकारी लिए । सम्पादक केशवशरण लामिछानेले सशस्त्र द्वन्द्वकाबीच पनि २०५९ असोज १ गतेबाट प्रकाशन सुरु गरेको समाधानले विभिन्न आरोह अवरोह पार गर्दै अहिलेको अवस्थामा आइपुगेको जानकारी गराए । खासगरी २०७२ को संविधान जारी भएपछि संघीयताको अभ्याससँगै समाधान दैनिकले काठमाडौं बाहिरबाट पनि व्यावसायिक रुपमा सन्तुलित र उत्कृष्ट अभ्यास गर्दै आएको उनले सुनाए । प्रिन्टसँगै डिजिटल भर्सनसमा समेत समाधानले अभ्यास गरिरहेको छ ।

न्युजरुमको अभ्यासपछि उनीहरुले छापाखानको काम अवलोकन गरे । रोजिना अफसेट प्रेसमा पुगेका उनीहरुले पत्रिकासहित छपाइसम्बन्धी सबै कामका बारेमा जानकारी बटुले । प्रेस सञ्चालक रोजिना श्रेष्ठले समयक्रमसँगै विगतमा भन्दा अहिले छपाइको काम कम भए पनि आधुनिकतालाई आत्मसात गर्दै व्यवसाय अगाडि बढाउन सकिएको बताइन् ।

परम्परागत र आधुनिक दुवैखाले प्रविधि र मेसिनहरुको प्रयोग गरेको जानकारी उनले गराइन् । सामाजिक सञ्जालमार्फत् मार्केटिङ गरेर व्यवसायको दायरा विस्तार गरेको अनुभव उनले सुनाइन् ।

छापाखानपछि विद्यार्थीहरु बार्दली मिडिया प्रालिद्वारा सञ्चालित पब्लिक फोरके टेलिभिजनमा पुगे । त्यहाँ उनीहरुले टेलिभिजनको प्रसारण प्रविधिका साथै रेकर्डिङ र न्युज स्डुडियो अवलोकन गरे । कम्पनीका प्रबन्ध निर्देशक सामाजिक सञ्जालको बढ्दो प्रयोग र साँघुरिँदो विज्ञापन बजारका कारण मिडिया सञ्चालन कठिन हुँदै गएको सुनाए । साथै सामाजिक सञ्जालकै कारण मिडियाले आम्दानी समेत गरेको उनको अनुभव थियो । काठमाडौं बाहिर रहेर मिडिया सञ्चालन गर्न आफैमा कठीन काम रहेको भन्दै उनले दक्ष जनशक्ति पनि अहिलेको मुख्य समस्या रहेको बताए । त्यही टेलिभिजनमा विचारमूलक कार्यक्रम द भ्युका सञ्चालक रघुराज वाग्लेले पत्रकारिताको मर्म र यसको भावना बुझ्‌दै औपचार पढाइपछि यो पेसामा आउन सके पेसाको मर्यादा बढ्ने भनाइ राखे ।

लेकसिटीमा पत्रकारिता प्राध्यापन गर्दै आएका पत्रकार भरत कोइरालाले कक्षा कोठामा पढेका विषयवस्तुलाई अझै प्रभाकारी रुपमा बुझाउनका लागि मिडिया भिजिट गराइएको बताए । पोखराको गैरापाटनमा रहेको लेकसिटी कलेजमा पत्रकारिताका साथै सोसल वर्क विषय समेत पढाइ हुन्छ । कलेज मातहतकै समाज विज्ञान केन्द्रले समसामयिक विषयमा मासिकरुपमा कचहरी समेत गर्दै आएको छ । अवलोकन भ्रमणमा सोसल वर्क प्राध्यापन गर्ने रोशिना कुँवरको समेत सहभागिता थियो ।