सञ्जय रानाभाट, पोखरा ।
आगामी आर्थिक वर्ष २०८०/८१ का लागि गण्डकी प्रदेशले शुक्रबार बजेट ल्याउँदै छन् । अन्तर सरकारी वित्त व्यवस्थापन ऐनमा प्रदेश सरकारले असार १ गते बजेट सार्वजनिक गर्नुपर्ने प्रावधान छ । सोही प्रावधान अनुसार गण्डकी सरकारले आगामी वार्षिक बजेट सार्वजनिक गर्न लागेका हो ।

शुक्रबार अपरान्ह ३ बजे बस्ने प्रदेशसभा बैठकमा गण्डकी प्रदेशका अर्थमन्त्री जीतप्रकाश आलेमगरले बजेट प्रस्तुत गर्ने छन् ।

३३ अर्ब आसपासको बजेट ल्याउने सरकारको तयारी छ । कृषि, स्वास्थ्य, शिक्षा, खानेपानी, पर्यटन र सिँचाइ, प्रदेश गौरवका आयोजना पूरा गर्न जोड दिँदै बजेट ल्याउने सरकारकी प्रवक्ता सरस्वती आर्यल तिवारीले बताइन् ।

वर्तमान आर्थिक संकटका कारण आगामी वर्षका लागि ल्याइन लागेको बजेटको आकार घट्ने प्रवक्ता तिवारीले सुनाइन् ।

प्रदेशको राजस्व लक्ष्य अनुसार नउठेको र समानीकरण अनुदान घटेका बेला आउने बजेट गत वर्षभन्दा खुम्चिने निश्चित

Advertisement

प्रदेशको आयस्रोत वृद्धि नभएको र राजस्व पनि कम उठेकै कारण प्रदेश सरकारले आगामी वर्षका लागि ल्याउन लागेको बजेट खुम्चिने पक्का छ । प्रवक्ता तिवारीले आगामी बजेट विगतको भन्दा घटेर आउने जनाइन् । ‘वर्तमान अवस्थालाई मूल्यांकन गरी प्रदेश सरकारले बजेट ल्याउँछ । प्रदेशको बजेट ३२/३३ अर्ब हारहारीमा आउँछ,’ उनले थपिन् ।

यसअघि प्रदेशले आफ्नो क्षमताभन्दा ठूलो बजेट ल्याउँदा कार्यान्वयनमा चुनौती देखिएको छ । चालु आर्थिक वर्षमा अघिल्लो सरकारले ३५ अर्ब ९० करोड ९० लाखको बजेट ल्याए पनि कार्यान्वयनमा चुनौति देखिएको छ । सरकारले लिएको आन्तरिक राजस्वको लक्ष्य पूरा भएन भने पुँजीगत बजेट खर्च हुन सकेन । आम्दानी र खर्च गर्ने दुवै क्षमता कम भएपछि बजेटको आकार घट्ने अर्थमन्त्री कार्यालय स्रोतले जनाएको हो ।

केन्द्रबाट आउने समानीकरण अनुदान पनि कम भएपछि प्रदेश सरकारले बजेटको आधार घटाउने भएको हो । ‘प्रदेश नीति तथा योजना आगोगले सिफारिस गरेको मन्त्रालयको सिलिङ अनुसार काम भइरहेको छ,’ एक कर्मचारीले भने, ‘सिलिङभन्दा तल माथि पनि हुन सक्छ । तर, हामीले योजना हाल्दा अत्यावश्यक योजनालाई प्राथमिकता दिएका छाैं ।’ आउने वर्ष सरकारले ३० लाख्भन्दा तलका योजनालाई प्राथमिकतामा नदिने गरी बजेट आउने सरकारको दाबी छ ।

प्रदेशमा उठेको राजस्वलाई आधार मान्दै बजेट निर्माण गरिएको हो । सरकारले बजेट घटाएर ल्याउने भए पनि स्वास्थ्य क्षेत्रको बजेट भने चालु वर्षकै हारहारीको हुनेछ । खानेपानी, सिँचाइ र ऊर्जा केन्द्रीत भई बत्ती उज्यालो गण्डकी प्रदेश बनाउने गरी बजेट आउने सरकारकी प्रवक्ता तिवारीले बताइन् । ‘कृषिका कार्यक्रमलाई प्रभावकारी बनाउने योजना छ । चक्लाबन्दीलाई निरन्तरता दिने भन्ने छ । खानेपानी, शिक्षाका कुरालाई यो सरकारले निरन्तरता दिन्छ,’ तिवारीले भनिन् ।

प्रदेश सरकारले चालु आवका लागि ल्याएको बजेटमा कर तथा राजस्वबाट ११ अर्ब ३४ करोड ३७ लाख उठाउने लक्ष्य लिइएको थियो । तर, लक्ष्यको आधामात्र राजस्व उठेको अवस्था छ । केन्द्र सरकारले दिने समानीकरण अनुदान पनि यो वर्ष १ अर्बले घटेको छ ।

सोही अनुसार नै नीति तथा योजना आयोगले बजेट बनाउन मन्त्रालयहरुलाई सिलिङ तोकिदिएको छ । सिलिङ तोकिए पनि थोरै तलमाथि हुने अर्थ मन्त्रालयले जनाएको छ । ‘योजना आयोगले दिएको सिलिङलाई आधार बनाएर बजेट बनाउने काम भइरहेको छ । तर, सिलिङ अनुसार केही तलमाथि पनि हुन सक्छ । धेरै तलमाथि त पर्दैन तर, केही तलमाथि पर्छ,’ अर्थ मन्त्रालय स्रोतले भन्यो । बजेटमार्फत सरकारले प्रशासनिक खर्च घटाउने र अनुत्पादक क्षेत्रमा खर्च कटौटी गर्ने योजना आउने दाबी गरिएको छ ।

गण्डकीको विगतको बजेट
आर्थिक वर्ष बजेट
०७४/७५ १.२ अर्ब
०७५/७६ २४.२ अर्ब
०७६/७७ ३२.१३ अर्ब
०७७/७८ ३४.८४ अर्ब
०७८/७९ ३०.०३ अर्ब
०७९/८० ३५.९१ अर्ब