शीतल हावापानी । प्राकृतिक सुन्दरता । छोटो दुरीमा अचम्मैको भौगोलिक विविधता । यी र यस्तै विशेषताले पोखराले विदेशी पाहुना निम्त्याउँछ । यहाँको मनोरम दृष्यलाई क्यामेरामा मात्र हैन मनमा कैद गरेर जान्छन् । उनीहरुले आफन्त र साथीभाइलाई पोखराको बारेमा बताउँछन् । पोखरा जान प्रेरित गर्छन् । तेस्रो मुलुकका नेपाली पोखरा आउने मुख्य आधार नै यही हो ।

त्यसो त मोरिस हर्जोगले लेखेका पुस्तकले पोखरा र समग्र नेपाललाई चिनाउन सफल भए । त्यसले पनि विदेशी पर्यटकलाई पोखरा आउन प्रेरित गर्‍यो । पोखरा र पोखराका बारेमा बनाइएका डकुमेन्ट्री विदेशमा प्रदर्शन गरेर समेत निम्तो बाँडिएकै हो । पहिला गोरो छालाका लागि मात्र सीमित पर्यटन व्यवसाय अहिले आएर फराकिलो भएको छ ।

आन्तरिक पर्यटन फस्टाएको छ । त्यो भन्दा पनि छिमेकी मुलुक चीन र भारतीय पर्यटकको चाप पोखरामा बढ्दो छ । पोखरामा भारतीय चाप बढ्नुको कारण प्रचारप्रसार १ नम्बरमै पर्छ । पश्चिमाञ्चल होटल संघले गर्मीको सिजनमा भारतीय सहरमा पुगेर पोखराको बारेमा प्रचार गर्न थालेको झन्नै १ दसक हुन लाग्यो । त्यसैको प्रभाव भन्नुपर्छ अहिले लेकसाइडमात्र होइन पृथ्वीचोक र महेन्द्रपुलका होटेलमा समेत भारतीय पर्यटकको चहलपहल बढेको छ । त्यसैले आफ्नो उत्पादनलाई अरुसमक्ष चिनाउने भरपर्दो माध्यम नै प्रचार हो । जुन कुरालाई हानले नियमितता दिँदै आएको छ ।

हो, भारतका गुजरात, चेन्नाई, हरिद्वार, पटना, लखनउ लगायतका सहरबाट ठूलो संख्यामा भारतीय पर्यटक नेपाल आउने गरेका छन् । नेपाल पर्यटन बोर्ड गण्डकी प्रदेशका अनुसार सन् २०१८ मा २ लाख बढी भारतीय पर्यटक पोखरा आएका थिए । तर त्यो भन्दा बढी पर्यटक सडकमार्ग प्रयोग गरेर पोखरा आउने गरेका छन् । तर तथ्यांक नभएकाले एकीन संख्या निकाल्न भने सकिएको छैन । अहिले भने गण्डकी प्रदेश सरकारले पोखरा भित्रनै दुवै राजमार्गमा पर्यटन सूचना केन्द्र राखेको छ । अब भने सही तथ्यांक आउला । पोखरा आउने मासिक ३६ हजार पर्यटकमा सरदर २५ हजार पर्यटक भारतीय नै छन् । भारतीय पर्यटक नेपालमा सरदर ५ दिन र पोखरामा मात्रै २ दिन बिताउने गरेका छन् । उनीहरुले सरदर दैनिक रुपमा ३० देखि ४० डलरसम्म खर्च गर्ने गरेका छन् ।

प्रचार गरियो । निम्तो बाँडियो । भारतीय पर्यटक नेपाल र पोखरा आउने क्रम पनि बढ्यो । तर भारतीय पर्यटकप्रतिको व्यवहार सुधार गर्न जरुरी छ । अनि नेपाल सरकारले पर्यटकका लागि आवश्यक सामान्य पूर्वाधार तयारमा विशेष ध्यान दिनुपर्छ । प्रचारका लागि भारतका सहर पुगेको टोलीसँग त्यहाँका स्थानीयले गरेको गुनासो साँच्चिकै मननीय छ । अधिकांश भारतीयले पोखरामा शौचालयको ठूलो समस्या रहेको अनुभव सुनाए ।

पोखरा मात्र नभएर राजधानी काठामाडौंमै पनि भारतीय पर्यटकले अपमान खेप्नु परेको दुखेसो उनीहरुको छ । न बाटोमा राम्रो भारतीय खाजा खाने रेस्टुरेन्ट हुन्छ न शौचालय हुन्छ । नेपाल प्रवेश गर्ने नाकामा सुरक्षाकर्मीको व्यवहारमा समेत उनीहरुको गुनासो छ । पोखरा ट्याक्सी चालकले ठग्नदेखि गाइडले समेत भनेको ठाउँमा नपुर्‍याए दिएर अलपत्र पारेका घटना पनि नभएका होइनन् । एकातिर प्रचार गर्ने अर्कोतिर आएका पर्यटकप्रति यस्तो व्यवहार हुने गर्दा यसले पोखरा र समग्र नेपालको पर्यटन क्षेत्रमा नकारात्मक असर पार्नेतिर बेलैमा सचेत बनौं ।