अनुप पौडेल, पोखरा

अस्पताल भर्ना भएको तेस्रो दिनदेखि स्याङ्जाकी सुनीता पौडेल प्रधानको रक्तचाप विस्तारै बढ्न थाल्यो । गर्भवती भएको ९ महिना पुगेकाले जोखिम बढ्न सक्ने भन्दै चिकित्सकले शल्यक्रिया गर्नुपर्ने बताए । सबै प्रक्रिया पुर्‍याएर २६ वर्षीया उनलाई अप्रेसन थिएटर लगियो ।

अप्रेसन थिएटर छिर्नु अघिसम्म ३ बच्चामात्र हुन्छ भन्ने लागेको थियो । अघिल्लो दिन भिडियो एक्सरे गर्दासम्म गर्भमा ३ वटा बच्चा देखिएका थिए । तर भोलिपल्ट अप्रेसन गर्दा डाक्टर नै चकित परे । सुनीताले ३ छोरी र १ छोरा गरेर ४ बच्चा जन्माइन् ।

यो घटना गत वर्ष माघ २ गतेको हो । ‘पहिल्यैबाट डाक्टरले पेटमा ३ वटा बच्चा छ भन्नुहुन्थ्यो । अप्रेसन थिएटर लैजानुअघि फाइल बुझाउँदासम्म ३ बच्चाको तयारी थियो । पछि ४ बच्चा देखिएछ,’ सुनीताले ४ महिना पुरानो दिन सम्झँदै भनिन् ।

चम्ल्याहा शिशुको जन्म संसारभर बिरलै हुन्छ । ३ महिना हुँदासम्म उनले स्याङ्जाकै स्थानीय स्वास्थ्यचौकीमा नियमित जाँच गराउँदै आएकी थिइन् । पछि त्यहाँका स्वास्थ्यकर्मीले पोखरा जान भने । त्यसपछि पोखरा आएर ओम अस्पतालमा जाँच गराइन् । स्थिति जटिल बन्न सक्ने भन्दै ओम अस्पतालका चिकित्सकले काठमाडौं जान सुझाव दिए ।

परिवारका सदस्यले पनि काठमाडौं जान सुझाए । त्यहीबेला कसैले सुनाइदिए मनिपालमा अनुभवी डाक्टरले सेवा दिन्छन् । सुनीताका श्रीमान् गौरव फाइल लिएर डा. महेन्द्र पाण्डेलाई भेट्न पुगे ।

‘डा. महेन्द्र पाण्डेले पोखरामै राम्रो प्रसूति सेवा दिनुहुन्छ भनेपछि उहाँलाई भेट्न गएँं,’ दुबईमा रहेका गौरवले समाधानसँग भने, ‘३४ हप्ता भएकाले घर बस्नुभन्दा अस्पताल भर्ना हुनु सुरक्षित हुन्छ भन्नुभयो । भर्ना भएको चौथो दिन अप्रेसन गर्नप¥यो ।’

महेन्द्र पाण्डेसहित ४ जनाको टोलीले उनको शल्यक्रिया गर्‍यो । अप्रेसनपछि ४ बच्चालाई एनआइसियूमा राखियो । ६ दिनपछि १ छोरीको मृत्यु भयो । मध्यरातमा डाक्टरले ताजा रगत चाहियो भने । गौरवले रगतको व्यवस्था गरे तर सकुशल घर लैजाने चाहना पुरा हुन सकेन ।

लकडाउनले सुनीतालाई केही प्रभाव पारेको छैन । उनको दिन ४ सन्तानको स्याहारसुसारमा बित्छ ।

उनले आफ्नो मन बुझाए । सुनीतालाई त्यो खबर सुनाउने आँट गर्न सकेनन् । अप्रेसन गरेको १३ दिनपछि सुनीता २ छोरी लिएर घर गइन् । श्रीमानले अर्का छोरालाई लिएर २३ दिनपछि घर गए ।

घर गएपछि बल्ल गौरवले अस्पतालको घटना सुनाए । गौरवले जसरी नै सुनीताले पनि आफूलाई सम्हालिन् । गौरव र सुनीताका ठूला छोरा सुगम साढे ५ वर्षका भइसके । लकडाउनले सुनीतालाई केही प्रभाव पारेको छैन । उनको दिन ४ सन्तानको स्याहारसुसारमा बित्छ ।

एकैपटक ४ सन्तानका बुवा बनेका गौरव पुस अन्तिममा २ महिनाको छुट्टी लिएर नेपाल आएका थिए । केही समय परिवारसँगै बिताए ।

२ महिनालाई आएका उनी फेरि मुग्लान हानिए । संयोग, गौरव उता जाने अनि कोरोनाले महामारीको रुप लिने समय एउटै पर्‍यो । नेपालले कोरोना फैलिन नदिन तयारीस्वरुप उडान बन्द गरेकाले उनी चाहेर पनि नेपाल आउन पाएनन् । दुबईबाट दैनिक फोन गरेर गौरव घरको हालखबर सोधिरहन्छन् ।

दुबईमा आफू सुरक्षित रहेको गौरबले बताए । ‘सुरक्षित भएर काम गरिरहेको छु। मसँगै काम गर्ने सबैले दुरी कायम गरेर र मास्क लगाएर काम गर्छौं । सबैको साथमा स्यानिटाइजर अनिवार्य हुनुपर्छ,’ गौरवले भने ।

सुनीताकी ६५ वर्षीया सासुआमा बिना प्रधान नातिनातिनासँग दिन बिताउँछिन् । ‘कसैको एउटा पनि बच्चा नहुँदा कति समस्या हुन्छ । हामीलाई त भगवानले एकैपटक ४ वटा दिनुभयो,’ सुनीतासँगै रहेकी बिनाले भनिन् ।

४ सन्तानकी आमा बिना ८ नातिनातिनाका हजुरआमा हुन् । उनकी जेठी छोरीको १ छोरी छन् । कान्छी छोरीको १ छोरा र १ छोरी छन् । त्यस्तै कान्छा छोराको १ छोरा छन् ।

बिनालाई जेठो छोरा गौरवको यादले निकै पिरोल्छ । ‘यही केसमा आएर उता फर्किनेबित्तिकै कोरोना आयो । अर्काको देशमा गएको छ केकस्तो होला भन्ने साह्रै चिन्ता लाग्छ । म आफैं पनि बिरामी छु,’ भावुक हुँदै बिनाले भनिन् ।

सुनीता अस्पतालबाट घर फर्कंदा कति छिमेकीले उपचार खर्च सरकारले दियो होला भन्थे । तर कसैले खर्च दिएको थिएन । कति छिमेकी सकुशल घर पुगेका बच्चा हेर्न आइपुगे ।

सुनीताकी आमा कल्पना पौडेलको खुसी चौगुणा बढेको छ । कल्पनाका छोरातर्फ १ र छोरीतर्फ ४ गरेर ५ नातिनातिना भए । ‘नातिनातिना ५ वटा भए । साह्रै खुसी छु । तर, अब यिनलाई कसरी हुर्काउने भन्ने चिन्ता छ,’ उमेरले ५२ पुगेकी कल्पनाले सुनाइन् ।

सुनीता अस्पतालबाट घर फर्कंदा कति छिमेकीले उपचार खर्च सरकारले दियो होला भन्थे । तर कसैले खर्च दिएको थिएन । कति छिमेकी सकुशल घर पुगेका बच्चा हेर्न आइपुगे । पुतलीबजार नगरपालिकाले तीन बच्चाको पालनपोषणका लागि ५० हजार रुपैयाँ दिएको थियो ।

सुनीतालाई ती सन्तान कसरी हुर्काउने भन्ने चिन्ताले सताइरहन्छ । ‘स्वास्थ्य अवस्था राम्रो छ । खानपिनमा विशेष ध्यान दिएकी छु,’ उनी भन्छिन्, ‘भगवानले हामीलाई ४ सन्तान दिनुभयो । यिनीहरुको खुसी नै हाम्रो खुसी हो ।’

कसरी जन्मिन्छन् एकभन्दा बढी बच्चा?

विश्वभरका तथ्यांक हेर्ने हो भने अधिकांश काला वर्णका महिलाले चम्ल्याहा पाउने गरेका छन् । पहिल्यै बच्चा भएका,कृत्रिम औषधी सेवन गर्ने र वंशाणुगत गुणले पनि महिलामा यस्तो सम्भावना बढी हुन्छ ।

जुम्ल्याहाको हकमा तौल हेरेर सामान्य डेलिभरी पनि गर्नुपर्ने हुन्छ । केही जटिल अवस्था सिर्जना हुनेजस्तो देखियो भने अप्रेसन गर्छौं ।
महिलाको एउटाभन्दा बढी अन्डासँग पुरुषको शुक्रकीटमिल्यो भने जुम्ल्याहा जन्मिन्छन् । त्यसबाहेक महिलाको अन्डा दुईभन्दा बढी भ्रुणसँग विभाजन भयो भने दुईभन्दा बढी बच्चा हुन्छ ।

विश्वव्यापी तथ्यांक हेर्दा ८० जनामध्ये १ महिलाले जुम्ल्याहा जन्माउने गरेको पाइन्छ । तिम्ल्याहा र चम्ल्याहा बच्चा गर्भमा पूरा समय बस्ने स्थिति हुँदैन । कतिको ३० देखि ३४ हप्ताभित्र शल्यक्रिया गर्नुपर्ने हुन्छ । त्यसरी जन्मिएका बच्चा साढे २ केजीभन्दा कम तौलका हुन्छन् ।

१७ प्रतिशत बच्चा समयअघि जन्मन्छन् भने २४ प्रतिशत बच्चाको तौल २ किलो ५ सय ग्रामभन्दा कम हुन्छ । २६ प्रतिशत बच्चाको तौल अझै सानो हुन्छ । उनीहरुको तौल १ किलो ५ सय ग्रामभन्दा कम हुन्छ ।पाठेघरमा अरु बच्चाले छेक्दा कहिलेकाहीँ पेटमा बच्चा नदेखिने सम्भावना पनि रहन्छ ।