सञ्जय रानाभाट

पोखरा ।
पोखरा महानगरपालिका कार्यालयको गेट छेउमै फोहोर थुप्रिएको छ । सडक पेटीमा थुपारिएका फोहोरm मैलाले सडक कुरुप बनेको छैन, रोग फैलिने डर पनि उत्तिकै बढेको छ । बाटोमा हिँड्नेहरु नाक छोपेर हिँडिरहेका देखिन्छन् ।

अहिले महानगरबासीको घर घरमा फोहोर थप्रिएको छ । व्यवसाय, उद्योग, कलकारखानामा फोहोर जम्मा भएको छ । यसको मुख्य कारण हो, महानगरले फोहोर मैला व्यवस्थापन गर्न नसक्नु र स्थानीयका माग पूरा नगर्नु ।

अहिले पोखरा महानगरले फोहोर, मैला व्यवस्थापन गर्दै आएको पोखरा १४ मा निर्माण गर्नुपर्ने विकास, निर्माणका पूर्वाधार नबनाउँदा स्थानीयले फोहोर मैला लैजाने गाडीलाई ल्यान्डफिल साइट पुग्नुभन्दा अघि नै रोकेर फर्काएका छन् । वडामा फोहोर, मैला व्यवस्थापनसँगै स्वास्थ्य र विकास निर्माण नगरेपछि आफूहरु आन्दोलनमा उत्रिएको संघष समिति अध्यक्ष बोधराज कार्की बताउँछन् ।

‘वडामा फोहोर मैला व्यवस्थापन गर्दा स्वास्थ्यका मापदण्ड पालना गर्नुप¥यो । यसका लागि स्वास्थ्य ल्याबसहितको सहरी स्वास्थ्य चौकी बनाउनुप¥यो,’ कार्कीले भने, ‘दाह संस्कारका लागि आवश्यक घाट निर्माण, सडक र पोखरा १४ र पोखरा २१ निर्मलपोखरी जोड्ने पुल हाम्रा माग हुन् ।’ उनले महानगरपालिकाले ल्यान्डफिल साइड सञ्चालन गर्दा आफूहरुका माग पूरा नगरेपछि बाध्य भएर आन्दोलनमा उत्रिनुपरेको सुनाए । ‘हामीले ४ दिन भयो गाडी रोकेको । माग पूरा नहुँदासम्म हाम्रो आन्दोलन जारी हुन्छ,’ कार्कीले थपे ।

फोहोर व्यवस्थापनमा अन्योल हुँदा पोखराका मुख्य चोकहरु महेन्द्रपुल, चिप्लेढुंगा, भैरव टोल, बगर, न्युरोड, नयाँबजार, हस्पिटल, अमरसिंह चोक, लेकसाइड आदिमा फोहोरले दुर्गन्ध फैलाएको छ ।

‘अहिले पोखराको सडकमा देखिएको फोहोर वडा नम्बर १४ ले गरेको राजनीति होइन । अपमान र विभेदले आजित भएपछि गरेको विद्रोह हो । अटेर हो । यसले सर्वसाधारणलाई मर्का त परेको छ, तर तपाईंहरूलाई परेको २÷४ दिने मर्काको तुलनामा हामीले खेपेको ऐतिहासिक विभेदको प्रताडना कयौँ गुणा पीडादायी छ,’ स्थानीय गणेश पौडेले आफ्नो फेसबुकमा लेखेका छन् । पौडेलले आगामी ३० वैशाखमा हुने स्थानीय चुनावमा मयेरमा लड्ने घोषणसमेत गरेका छन् ।

आन्दोलनमा उत्रिएसँगै महानगरको फाहोरमैलामा व्यवस्थापन समस्या भएको महानगरपालिकाकी सरसफाइ महाशाखा प्रमुख कल्पना बरालले बताइन् । उनका अनुसार पोखरामा दैनिक सय टन फोहोर व्यवस्थापन गर्नुपर्छ । बरालले समस्या समाधानका लागि शुक्रबार स्थानीय संघर्ष समितिसँग कुरा भएको सुनाइन् ।

‘४ दिन भयो हामी पोखरामा फाहोर मैला व्यवस्थापन हुन नसकेको । यसमा हामी चिन्तित छौं । स्थानीयको चासोमा गम्भीर छौं । स्थानीयका माग पूरा गर्ने विषयमा छलफल भइरहेको छ,’ उनले भनिन् । ल्यान्डफिल सञ्चालनपछि वडामा विकासबारे २८ बँुदे समझदारी भएको समितिका अध्यक्ष कार्कीले बताए । ‘माग पूरा भएनन् । बारम्बार हाम्रो मेयर उपमेयरसँग वार्ता भयो । तर माग सम्बोधन नहुने देखिएपछि आन्दोलनमा उत्रिनुपरेको हो ।’ महानगरले वास्ता नगर्दा आफूहरुले आन्दोलन गर्नुपरेको उनले जिकिर गरे । स्थानीयसँग भएको सहमति महानगरले यथाशीघ्र पूरा गर्नुपर्ने उनको भनाइ छ ।

यसरी महानगरपालिकाको फाहोर मैला व्यवस्थापन गर्न नसक्नु विडम्बना भएको नागरिक समाजका अगुवा रामबहादुर पौडेल बताउँछन् । उनले फाहोरमा राजनीति भएको टिप्पणीसमेत गरे । पौडेलले फेसबुकमा लेखेका छन्, ‘पोखराको फोहोरमाथि राजनीति गर्ने आन्दोलनकारी र यसको बेवास्ता गर्ने महानगरका पदाधिकारीहरु वातावरणीय प्रदूषणका लागि उत्तिकै जिम्मेवार छन् ।’