समाधान संवाददाता, पोखरा

बर्थिङ सेन्टर नहुँदा पोखरा महानगरपालिकाको वडा नम्बर २० मौजा गाउँका महिला घरमै सुत्केरी हुन बाध्य छन् । सोमबार रातिमात्रै उक्त गाउँकी नरमिला विक घरमै सुत्केरी भइन् ।

सोमबार राति नरमिला विक घरमै सुत्केरी भएको खबर मंगलबार एकाबिहानै थाहा पाएर वडाध्यक्ष सिम गुरुङ फेरि झसंग भए । आमा र बच्चा दुवै स्वस्थ भएको थाहा पाएर सन्तोषको सास त फेरे तर आफ्नै महानगरपालिकासँग उनमा ठूलो आक्रोश जाग्यो । हुन पनि आफ्नो वडाको मौजा गाउँमा बर्थिङ सेन्टर खोल्न प¥यो भनेर महानगरपालिकामा हारगुहार गर्न थालेको उनी निर्वाचित भएर आएदेखि नै हो ।

वडाध्यक्ष गुरुङ भन्छन्, ‘पोहोर नगरसभामा पनि बर्थिङ सेन्टर चाहियो भनेर कराएँ, कार्यपालिकामा पनि प्रत्येकपटक भनेकै छु तर न कर्मचारीले सुन्छन्, न मेयरसाबले सुन्नुहुन्छ ।’ विपन्न र दलित परिवारका महिला पोखरा झरेर अस्पतालसमेत आउन नसक्ने हुँदा गाउँमै बर्थिङ सेन्टर चाहिएको उनले बताए ।

नरमिला विकलाई सोमबार राति बेथा लागेपछि गाडी रिजर्भ गरेर पोखरा झार्न सक्ने आर्थिक अवस्थामा उनको परिवार थिएन । मौजा स्वास्थ्य चौकीका अहेब शिव गिरी मंगलबार बिहान सुत्केरीकै घर पुगेर आमा र बच्चाको स्वास्थ्य हेरेर फर्किएको बताउँछन् । ३ दशमलव ३ किलोग्रामको बच्चा र सुत्केरी आमाको स्वास्थ्य ठिकठाक रहेको उनले सुनाए । ‘सुत्केरीलाई आइरन चक्की र औषधीहरु अनि बच्चाको नाभीमा लगाउने मलम दियौं,’ उनले भने ।

एक त घरमै सुत्केरी हुँदा जोखिम हुन्छ भने अर्काेतिर बर्थिङ सेन्टर वा अस्पतालमा नआई घरमै सुत्केरी भएका महिलालाई सरकारबाट भत्ता पनि उपलब्ध हुँदैन । पोखराको बजार क्षेत्रबाट मौजा १५ किलोमिटर टाढा छ । तर बाटो कच्ची र जीर्ण भएको हुँदा सधैं गाडी आउजाउसमेत नहुने स्वास्थ्यकर्मी गिरी बताउँछन् । ‘सक्नेहरु त सुत्केरी हुनुअघि पोखरा झरेर बस्छन् अनि अस्पताल जान्छन्, नसक्नेहरुलाई गाउँमा बर्थिङ सेन्टर भएन,’ उनले भने ।

गिरीकै भनाइमा स्वास्थ्य चौकमा सुत्केरी गराउन सम्भव हुँदैन । प्रसूतिकर्मी र उपकरण तथा भौतिक संरचना पनि सुत्केरीका लागि चाहिने उनले बताए । स्वाथ्यचौकी प्रमुख विवेककुमार बर्माका अनुसार २०७४ सालदेखि अहिलेसम्म मौजाका १० जना महिला घरमै सुत्केरी भएका छन् । ती अधिकांश विपन्न र दलित परिवारका हुन् । कतिपय त बाटोमै पनि सुत्केरी भएको उनले सुनाए । वडाध्यक्ष गुरुङ पनि पोखरा ल्याउँदाल्याउँदै जीपमै महिला सुत्केरी भएको आफैंले देख्नुपरेको बताउँछन् ।

जनसंख्या थोरै छ भनेर महानगरपालिकाले मोजामा बर्थिङ सेन्टर खोल्न बेवास्ता गरेको वडाध्यक्षको गुनासो छ । उनी भन्छन्, ‘धेरै र थोरै भन्ने पनि हुन्छ र ? एकजना मान्छेको पनि ज्यान न ज्यानै हो नि । कसैको पनि ज्यान जोखिममा पर्नुभएन । यस्तो कुरामा महानगरपालिका संवेदनशील हुन सकेन ।’

महानगरपालिकाको स्वास्थ्य महाशाखा स्रोतका अनुसार पूरै महानगरपालिकाका विभिन्न वडामा २०७४ यता घरमै सुत्केरी भएका महिला ११० जना छन् । सरकारले भने घरमै सुत्केरी हुने महिला शून्य बनाउने नीति लिएको छ । तर पोखराजस्तो देशकै प्रमुख महानगरपालिकामा शून्य हुन सकेको छैन । महाशाखा प्रमुख हेमन्त शर्मा मौजामा बर्थिङ सेन्टर स्थापनाको योजना अब प्रस्ताव गर्ने बताउँछन् । उनले यसबारे छलफल भइरहेको पनि सुनाए ।

बर्थिङ सेन्टर हुँदा त्यहाँ अक्सिन र स्वास्थ्य उपकरणको व्यवस्था हुन्छ । सुत्केरी गराउन सिप भएका स्वास्थ्यर्कीले २४ सै घन्टा सेवा दिन्छन् । तर स्वास्थ्य चौकीमा मात्रै त्यस्तो सुविधा हुँदैन । स्वाथ्य चौकीमा सुत्केरी गराउन नमिल्ने नियम रहेको स्वास्थ्यकर्मी सुनाउँछन् । पोखरा महानगरपालिकाभित्र ठूला अस्पतालबाहेक ८ ठाउँमा बर्थिङ सेन्टर छ । दुर्गमका सबै ठाउँमा बर्थिङ सेन्टर स्थापना भएको छैन ।